DUYGU ERDOĞAN – Zeytinyağında önceki gün ‘artan fiyatların’ oluşturduğu endişe ile dökme ve varilli yağ ihracatına yasak getirildi. Temmuz ayında ise dökme ve varilli ihracata ton başına fon kesintisi uygulaması işleme alınmıştı. Bu uygulamaların arkasında yeni hasat sezonu öncesi iç piyasada zeytinyağı stokunu belli seviyede tutmak ve yükselen fiyatları dengeleme isteği var. Kasım itibarıyla başlayacak hasat ise 2024 sezonuna kadar zeytinyağında izlenecek yolu belirleyecek. Bu yıl önce mevsim normali üstündeki sıcaklıklar ardından ise yoğun yağışların, zeytinyağında bazı bölgelerde rekolteyi düşürmesi bekleniyor. Zeytin paydaşları, iklim nedeniyle gelecek yılların daha zor geçebileceğini, zeytinliklerde sorun odaklı sürdürülebilir desteklerle bu sürecin önüne geçilmesi gerektiğini ifade ediyor.
Akhisar’da kayıp çok
Yeni hasat öncesi özellikle şiddetli yağmur ve doludan etkilenen Manisa-Balıkesir hattında Akhisar, Saruhanlı gibi ilçeler büyük sorun yaşıyor. Akhisar Ticaret Borsası Başkanı Alper Alhat, bu yıl beklenen ‘az üretimi’ bir de bahardaki geç ve şiddetli yağışların vurduğunu belirtirken, bölgede önemli bir rekolte kaybı beklediklerini söyledi. Bazı bölgelerde üretimin normal seyrinde olacağını anlatan Alhat, Akhisar’daki kaybın ise ciddi oranda seyredeceğini öngördüklerini ifade etti. İklim nedeniyle ortaya çıkan etkenlere müdahale etmenin çok zor olduğunu vurgulayan Alhat, “Zeytin çiftçimizin ağaçlara en iyi şekilde bakabilmesi için desteklerin nokta atışı sağlanması gerekiyor. Zeytin ve zeytinyağı stratejik ve ülkemize artı değer sağlayan ürünler” dedi.
Kuzey Ege gözlemi
Kuzey Ege’de lokal olarak normal seyrinde alanlar görülmesine rağmen, genel olarak rekolte kaybının yüksek görüldüğünü anlatan Anadolu Hazineleri Genel Müdürü Fatih Cenikli, zeytinde ‘iklimin verdiği tepkilerden ders alınarak’ geleceğe hazırlanmak gerekliliğine vurgu yaptı. Yapılan yeni düzenlemelere karşılık fiyatların yüksek seyretmeye devam edeceğini tahmin ettiklerini anlatan Cenikli, “Dünyanın gelecek yirmi yılında gıda başlıca sorun olacak. Zeytinyağı gibi değerli ürünlerde stres daha büyük. Türkiye hala şanslı bir ülke. Zeytinliklerin verimi artırılabilir. Belli bir değer altında fiyat beklemek de doğru değil” diye konuştu.
Ayvalık’ın önemli zeytinyağı üretici ailelerinden Sabuncugil’in yöneticilerinden Deniz Sabuncugil, Ayvalık’ta daha az yağ rekoltesi beklediklerini anlatırken, “İklim değişikliği bunun başlıca nedeni. Havanın çok sıcak gitmesiyle ağaçlar çiçek bağlarken yağmur alamadık. Ardından geç ve yoğun yağışlar bazı alanlarda sıkıntı oluşturdu. Körfez bölgesinde yağ çok az olacak. Ağaçların üzeri mahsul bağlamadı, ağaçların kel görüntüsü hepimizi çok üzüyor” dedi.
Dünyada neler oluyor?
Dünya zeytinyağı üretiminde açık ara ilk sırada bulunan İspanya geçen sezon yaşadığı büyük kuraklık nedeniyle ciddi kayıplar yaşadı. İtalya ve Yunanistan da aynı sorunla karşı karşıya kaldı. Bu sezonda beklentilerin daha normal bir seviyeye geldiği belirtilen piyasa açıklamalarında, İspanya’da normalden yüzde 30 daha az olarak 900 bin ton seviyesinde, İtalya’da 350 bin ton seviyesinde, Tunus, Portekiz, Suriye 200 ve Yunanistan’da 200’er bin tona yakın rekolteler beklendiği hesaplanıyor. Aynı dönemde Türkiye’nin ortalama bir sezon olarak 250 bin ton seviyesinde beklenti var. İklim etkileriyle bu üretimin 200 bin ton seviyesine düşme ihtimali de var.
Üretici için sektörün destek beklentileri
– Amacına uygun destekler kapsamında, tüm sulama sistemleri yeniden değerlendirilmeli, verimli sistemlerin kurulması teşvik edilmeli.
– İyi ürün alınan yılda mevcut stoku tutmak için, daha az verim alınan yılda kullanmak için lisanslı depo sistemi TMO tarafından gündeme alınmalı.
– Üretici prim desteği 80 kuruş. AB’de ise 1 euro. Rekabeti artırmak için bu destekleme gözden geçirilmeli.
– İspanya’da çiftçiler traktörlerine mazot alınca daha uygun fiyata alıyorlar. Bu sistem Türk çiftçisine de sağlanmalı.
– Maliyetler yükseldikçe üretici yardımları gözden geçirilmeli. Gerektiğinde ek katkılar sağlanmalı.
Üretim ve fiyat tahmini
Geçen sezon dünyadaki kuraklık ortamında iklim zararından etkilenmeyen Türkiye, ayrıca ‘var yılı’nın da etkisiyle sofralık zeytinde 735 bin ton, zeytinyağında 421 bin ton ile rekor kırmıştı. 46 ilde yapılan zeytin tarımı ve her yıl üretime katılan ağaçların etkisiyle oluşan ortalama üretim nedeniyle artık ‘yok yılı’ kullanımı yerine ‘az yılı’ ifadesi tercih ediliyor. Bu sezon ‘az yılı’nda 200-250 bin ton arası zeytinyağı üretimi bekleniyor. Tarım Bakanlığı verilerine göre, 5 yıl içinde 650 lin ton zeytinyağı, 1 milyon 200 bin ton sofralık zeytin üretimi seviyesine gelinmesi öngörülüyor.
Üreticiden toptan zeytinyağı fiyatı 175-200 lira aralığında bulunuyor. Sezon başında bu fiyat 90-100 lira seviyesindeydi. Fiyatlarda bir düşüş beklentisi şu an için bulunmuyor.
Bir yanıt bırakın