Çin, Ay’ın uzak yüzünden toplanan örnekleri Dünya’ya getiren ilk ülke oldu

Çin, Ay’ın uzak tarafından Ay taşı ve toprağı getirmek için 3 Mayıs tarihinde Chang’e 6 (Telaffuz: Çang’ı 6) görevini Long March 5 roketiyle fırlatmıştı. Araç, haziran ayının başlarında Ay’ın uzak yüzüne başarılı bir şekilde inmiş ve iki günlük süre içerisinde örnekler toplamıştı. Şimdi ise toplanan örnekler programa uygun bir şekilde Dünya’ya getirildi. Bu, Çin’in uzaydaki en büyük başarılarından birisi olarak da tarihe geçti.

Çin’den tarihi başarı

Ay’ın uzak tarafından şimdiye kadar daha önce hiçbir numune toplama görevi yapılmadı. Esasında Ay’ın uzak yüzüne şimdiye kadar sadece bir görev yumuşak iniş yapabilmişti. O da 2019 yılında Çin’e ait olan Chang’e 4’tü. Dolayısıyla Chang’e 6, Ay’ın uzak yüzünden toplanan örnekleri Dünya’ya getiren ilk görev oldu.

1 Haziran’da uyduya iniş yapan Chang’e 6, Ay’ın Dünya’dan hiçbir zaman görünmeyen bu kısmından topladığı yaklaşık 2 kilogram ağırlığındaki örnekleri 3 Haziran tarihinde bir yükseltici ile yörüngeye fırlatmıştı. Yörüngede bulunan kapsül bu son derece değerli örnekleri toplayarak Dünya’ya doğru yolculuğa çıkmıştı. Bu kapsül ise bugün, Türkiye saati ile 09:07’de Çin’in İç Moğolistan Özerk Bölgesi’ne iniş yaptı.

Çin, Chang’e 6 ile Ay’ın uzak tarafında 2,500 kilometrelik Güney Kutbu-Aitken (SPA) havzasında yer alan Apollo kraterinden örnekler topladı. Öte yandan Chang’e 6 Ay’dan numune toplayan ilk başarılı görev değil; Sovyetler Birliği, ABD ve Çin (2020’deki Chang’e 5 göreviyle) Ay’dan Dünya’ya toplanan örnekleri getirdi. Ancak bu görevlerin hepsi Ay’ın Dünya’ya bakan yakın yüzünden toprak ve taş topladı.

Çin’in başarısı Ay hakkında derin bilgiler ortaya çıkarabilir

Ay’ın uzak tarafı ise bambaşka bir hikaye ve görünüş açısından bile bize, yani Dünya’ya bakan kısmına hiç benzemiyor. Sayısız kratere sahip olan bu yüzey, Ay, Dünya’ya kütleçekimsel olarak kilitli kaldığı için insanlar tarafından görülemiyor. O yüzden Ay’ın göremediğimiz tarafına bazen “Ay’ın karanlık tarafı” diyoruz.

Uzak taraf Dünya’dan uzağa baktığı için, orada çalışan uzay araçlarıyla iletişim kurmak için bir röle uydusu gerekiyor. Çin, Chang’e 4’ten önce Queqiao adlı böyle bir röle uydusu fırlattı ve Chang’e 6 ve sonraki yüzey görevlerine hazırlanmak için geçtiğimiz mart ayında Queqiao 2 adlı başka bir uyduyu Ay yörüngesine gönderdi. Bu uzak yüze gidişi zorlaştıran bir diğer faktör de orasının yüzey yapısı. Ay’ın uzak yüzü, çok miktarda kratere sahip ve bilinen yüzünün aksine düzlüklerden, yani inişe elverişli alanlardan yoksun.

Tüm bu nedenlerden dolayı Ay’ın uzak tarafı çoğu yönüyle bir gizem olarak kalmaya devam etti, ta ki bugüne kadar. Çin’in topladığı örnekler 4,26 milyar yıl önce oluşan SPA havzası hakkında derin bilgiler sağlayabilir. Bu da Ay’ın tarihi ve hatta Güneş Sistemi hakkında önemli sorulara yanıtlar sağlayabilir.

Milyarlarca yıl önce Dünya’daki suyun asteroitler tarafından getirildiği varsayılıyor. Numune örneklerinin bu konu hakkında da değerli bilgiler vermesi bekleniyor. Öte yandan Çin’in Ay planları Chang’e 6 ile bitmiyor. Ülke sırasıyla 2026 ve 2028 yıllarında Chang’e 7 ve Chang’e 8’i fırlatmayı planlıyor. Çin’in nihai amacı Ay’ın su açısından zengin güney kutbuna yakın bir yerde bir üs kurmak.